W dzisiejszym świecie, w którym tempo życia nie sprzyja spokojowi, nadciśnienie stało się zmorą wielu osób. Nadciśnienie tętnicze jest najczęstszym czynnikiem ryzyka chorób układu krążenia. Nie leczone nadciśnienie zwiększa ryzyko wystąpienia wielu groźnych chorób tj. udaru mózgu, zawału serca, choroby wieńcowej, niewydolności nerek i demencji. NT zwykle nie daje żadnych objawów. Stąd często nazywane  jest „cichym zabójcą”. Dlatego tak ważne jest regularne badanie ciśnienia krwi w domu po to aby zdiagnozować chorobę na wczesnym etapie i zacząć się leczyć. Aby zdiagnozować NT nie wystarczy dokonać jednego pomiaru. Ważna jest regularność. O chorobie możemy mówić wtedy kiedy nieprawidłowe ciśnienie krwi występuje podczas kilkukrotnych pomiarów przeprowadzanych w domu, w różnych odstępach czasu. Przyczynami NT mogą być przewlekłe choroby nerek, naczyń i zaburzenia hormonalne. Rozpoznajemy wówczas tzw. Postać wtórną NT. W takich przypadkach, gdy usuniemy przyczynę, uda się pacjenta wyleczyć z NT. U większości jednak przyczyna pozostaje nieznana i mówimy wówczas o pierwotnym NT. Wiadomo, że znaczenie ma dziedziczna skłonność do wysokiego ciśnienia oraz, że wzrasta ona u osób z nadwagą pijących alkohol, używających dużo soli kuchennej, prowadzących siedzący tryb życia, narażonych na częsty stres.

W momencie wystąpienia takich objawów jak:

1. męczliwość
2. szumy uszne
3. pulsujące bóle głowy
4. zaburzenia widzenia
5. ból w klatce piersiowej
6. zaburzenia snu
7. nudności,

należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza celem rozpoznania NT. Aby mówić o NT musi ono stale występować powyżej ustalonych norm. U większości osób prawidłowe wartości ciśnienia tętniczego to wartości niższe niż 135/85 mmHg. Należy zaznaczyć, że to lekarz wyznacza indywidulanie granicę nieprawidłowych wartości ciśnienia tętniczego, uwzględniając m.in. wiek, choroby współistniejące oraz stan kliniczny pacjenta.

Praktyczne wskazówki

Każdy chory powinien:

1. utrzymywać prawidłową masę ciała,
2. ograniczyć spożycie soli,
3. unikać palenia papierosów,
4. ograniczyć spożycie alkoholu,
5. zadbać o regularny wysiłek fizyczny.

Zalecenia żywieniowe

1. odpowiednia dieta pozwala obniżyć ciśnienie tętnicze oraz zminimalizować możliwość wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych,
2. w badaniach naukowych udowodniono, że dieta z obniżoną zawartością tłuszczów nasyconych i sodu, bogata w wapń, potas i magnez oraz błonnik pokarmowy powodowała obniżenie ciśnienia tętniczego,
3. w diecie osób z NT powinno się znaleźć dużo warzyw i owoców (co najmniej 5 razy dziennie), orzechy, nasiona roślin strączkowych i nisko tłuszczowe produkty mleczne (jogurty, kefiry chude mleko, chude białe sery).
4. ważne jest unikanie produktów zawierających tłuszcze zwierzęce (smalec, boczek, tłuste wędliny, mięso). Większość tłuszczów w diecie powinna pochodzić z ryb, orzechów i tłuszczów roślinnych – olej słonecznikowy, kukurydziany, sojowy, lniany, rzepakowy i z wiesiołka. Do smażenia najlepiej używać olejów takich jak: oliwa z oliwek czy olej rzepakowy.
5. należy ograniczyć spożycie soli (5-6 g soli dziennie = 1 łyżeczka do herbaty)
6. należy dostarczać organizmowi z pożywieniem dużej ilości potasu (produkty takie jak: banany, pomidory, ziemniaki, pomarańcze, nasiona roślin strączkowych i orzechy niesolone).
7. należy spożywać produkty bogate w magnez (fasola biała, czerwona, groch, szpinak, pestki dyni i słonecznika, razowe pieczywo i graham, kasza gryczana i jaglana, brązowy ryż, orzechy).

Bardzo wskazana jest aktywność fizyczna – uprawianie sportu. Zaleca się treningi wytrzymałościowe (aerobowe) o umiarkowanej intensywności. Polecane są aktywności takie jak:

1. marsze
2. biegi
3. jazda na rowerze
4. pływanie
5. taniec towarzyski
6. aerobic
7. ćwiczenia oddechowe, dynamiczne, rozluźniające i rozciągające.

Jeśli pacjent do tej pory nie ćwiczył to przed podjęciem regularnego wysiłku fizycznego powinien skonsultować się ze swoim lekarzem.
Bardzo istotna jest nauka jak radzić sobie ze stresem wraz z wypracowaniem metod rozładowania niepotrzebnego napięcia (stosowanie technik relaksacyjnych).

Zasady prawidłowego pomiaru ciśnienia

1. pomiar należy wykonywać w spokoju, w pozycji siedzącej lub leżącej, po co najmniej 5-cio minutowym odpoczynku,
2. w trakcie pomiaru nie należy rozmawiać ani wykonywać zbędnych czynności
3. należy wstrzymać się od picia kawy oraz palenia papierosów na co najmniej 30 minut przed pomiarem,
4. pomiary należy wykonywać bezpośrednio przed przyjęciem leków a w godzinach porannych przed jedzeniem,
5. gdy odczytana wartość pomiaru wskazuje, że ciśnienie jest podwyższone – poczekaj chwilę, odpręż się i powtórz badanie, często drugi pomiar wskazuje prawidłowe ciśnienie,
6. pierwszy raz zmierz ciśnienie na obu rękach, a kolejne pomiary wykonuj na tej, na której wartość ciśnienia była wyższa,
7. pomiary wykonuj systematycznie, nie sugeruj się jednorazowym badaniem,
8. wyniki zapisu w dzienniczku samokontroli i pokazuj lekarzowi na każdej wizycie kontrolnej.

AZS jest jedną z najczęstszych chorób skóry wieku dziecięcego. Zwykle dotyczy pacjentów między 3 miesiącem a 5 rokiem życia. Aż 85% przypadków AZS rozpoczyna się we wczesnym dzieciństwie i dotyczy wyłącznie dzieci. Choroba występuje nieznacznie częściej u dziewcząt. Po okresie dojrzewania u ok. 15% pacjentów utrzymują się w dalszym ciągu objawy chorobowe. Choroba ma tendencje do ustępowania wraz z wiekiem. AZS jest częstą, pierwszą manifestacją atopii u dziecka ze skłonnością do rozwoju chorób alergicznych. Nawet u około 60% dzieci z AZS w wieku późniejszym dochodzi do rozwoju astmy oskrzelowej, objawów alergii pokarmowej, alergicznego zapalenia błony śluzowej nosa i spojówek. Do rozpoznania choroby konieczne jest spełnienie kryteriów Rajki i Hanifina ale ze względu na ich niską znajomość, postuluje się rozpoznawać atopowe zapalenie skóry na podstawie charakterystycznych zmian skórnych, nasilonego świądu skóry, typowej lokalizacji zmiennej z wiekiem oraz nawrotowego przebiegu choroby z okresami wyleczenia i zaostrzenia. Leczenie AZS składa się z kilku elementów. Należy zawsze przestrzegać wszystkich zaleceń terapeutycznych i pielęgnacyjnych jednocześnie.

Typowe błędy popełniane przez rodziców w leczeniu AZS są związane:

1. ze stosowaniem emolientów (substancji natłuszczających i nawilżających) zamiast leczenia przeciwzapalnego,
2. ze zbyt małą ilością stosowanych emolientów. Zalecane od 150 g/tydzień u dzieci do 250 g/tydzień u nastolatków i nawet 500g/tydzień u dorosłych,
3. ze zbyt długą kąpielą dziecka w wodzie o zbyt wysokiej temperaturze – kąpiel powinna być jak najkrótsza, nie dłuższa niż 2-3 minuty, woda do kąpieli powinna być chłodna do ciepłej. Uważa się, że woda w temperaturze ciała lub nieco poniżej jest wystarczająca,
4. ze zbyt krótkim leczeniem przeciwzapalnym.

Profilaktyka

U wszystkich dzieci należy dbać o właściwą pielęgnację skóry od samego początku – stosowanie emolientów.

Badania wskazują, że najlepszą metodą profilaktyczną rozwoju AZS jest karmienie piersią przez 4-6 miesięcy od narodzin dziecka. Najwłaściwszym okresem do wprowadzania pokarmów stałych jest wiek pomiędzy ukończonym 4 a 6 miesiącem życia, jeszcze pod osłoną karmienia piersią. Stosowanie specjalnej diety u dziecka z grupy ryzyka lub u matki karmiącej jest pozbawione podstaw naukowych i nie ma większego uzasadnienia – jest frustrujące i nieskuteczne. Unikanie alergenów u dziecka jest wskazane jedynie w przypadku potwierdzenia związku z danym pokarmem testami prowokacyjnymi lub obserwacją skóry dziecka. Tylko wtedy należy eliminować pokarm z diety dziecka. Zaobserwowano, że czynniki środowiskowe mają wpływ na wystąpienie i przebieg AZS.

Są to:

1. alergeny pokarmowe,
2. alergeny wziewne np.: roztocza kurzu domowego, pyłki roślin, sierść zwierząt i pleśń,
3. alergeny kontaktowe czyli konserwanty, kompozycje zapachowe w kosmetykach, chemii gospodarczej, latex, metale,
4. klimat – AZS występuje częściej w rejonach o klimacie umiarkowanym, chłodnym i suchym,
5. zanieczyszczenie środowiska – częściej u dzieci ze środowiska miejskiego,
6. pochodzących z rodzin małodzietnych i dobrze sytuowanych materialnie,
7. czynniki drażniące – odzież z wełny lub włókien syntetycznych, pot, środki odkażające, odczynniki chemiczne,
8. drobnoustroje – bakterie, grzyby, wirusy,
9. czynniki psychiczne w tym stres.

Praktyczne wskazówki:

1. ubranie powinno być luźne, przewiewne, bawełniane, jedwab niebarwiony,
2. pacjent z reguły nie toleruje wełny,
3. zaleca się krótkie kąpiele pod prysznicem w wodzie o temperaturze 30-35 stopni,
4. dodajemy emolienty do kąpieli i stosujemy je bezpośrednio po kąpieli,
5. stres może zaostrzać przebieg AZS,
6. infekcje mogą zaostrzać przebieg AZS,
7. paznokcie należy obcinać krótko,
8. jak zapobiegać roztoczom – w mieszkaniu unikać siedlisk kurzu (tapicerowane meble, zasłony, pluszowe zabawki, dywany, pokrycia z wełny i pierza, stare materace). Nie powinno w nim być zasłon, firanek ani żaluzji. Materac należy zabezpieczyć specjalnym prześcieradłem przeciw roztoczom i wymieniać 2x w tygodniu. Zalecana jest pościel przeciw roztoczom. Pokój należy wietrzyć kilka razy dziennie, regularnie odkurzać a temperatura nie powinna przekraczać 18 stopni.

Osteoporoza jest uogólnioną chorobą kości, która charakteryzuje się postępującym ubytkiem masy kostnej i upośledzoną strukturą tkanki kostnej, co w konsekwencji osłabia kość i zwiększa jej podatność na złamania. Osteoporoza występuje najczęściej u kobiet po menopauzie. Najlepszą metodą rozpoznawania osteoporozy we wczesnym stadium zaawansowania oraz osteopenii jest badanie gęstości mineralnej kości- czyli badanie densytometryczne. Oceniając badanie densytometryczne- osteopenię rozpoznaje się, gdy wskaźnik T mieści się w przedziale od -1,0 do 2,5 , natomiast osteoporozę rozpoznajemy gdy wskaźnik T wynosi -2,5 lub mniej.
Badanie rentgenowskie uwidacznia tylko bardzo zaawansowaną osteoporozę.

Czynniki ryzyka osteoporozy

Z wiekiem u każdego człowieka dochodzi do utraty tkanki kostnej. U niektórych osób proces utraty tkanki kostnej jest bardziej nasilony. Czynnikami wpływającymi na zwiększoną utratę tkanki kostnej są:

1. płeć żeńska ale osteoporoza występuje również u mężczyzn,
2. czynniki genetyczne,
3. starszy wiek-powyżej 50 roku życia,
4. długotrwałe unieruchomienie,
5. brak aktywności fizycznej i szczupła budowa ciała,
6. niedobory hormonalne i wczesna menopauza,
7. dieta uboga w wapń i niedobór witaminy D,
8. palenie papierosów i częste spożywanie alkoholu,
9. choroby przewlekłe takie jak przewlekła choroba nerek, choroby przewodu pokarmowego lub nadczynność tarczycy,
10. niektóre leki, takie jak sterydy, leki przeciwdrgawkowe, leki nasenne, niektóre leki przeciwnowotworowe
11. rasa; osoby rasy białej i żółtej są zagrożone większym ryzykiem rozwoju osteoporozy

Typowe miejsca złamań w przebiegu osteoporozy

Złamania kości w przebiegu osteoporozy występują typowo w kilku lokalizacjach- złamania trzonów kręgów kręgosłupa, złamania biodra, złamania nadgarstka.
Złamania   trzonów kręgów kręgosłupa powodują zmniejszenie wzrostu i zniekształcenie kręgosłupa i sylwetki. W większości przypadków złamania kręgów- kompresyjne, wykrywane są. przypadkiem w badaniu rentgenowskim. Złamania biodra są spowodowane upadkiem lub niewielkim urazem i prowadzą do długotrwałego unieruchomienia, i mogą być przyczyną poważnych, często śmiertelnych powikłań. Do złamań nadgarstka dochodzi przeważnie na skutek podparcia się  wyciągniętą ręką podczas upadku.
Kalkulator ryzyka złamania FRAX-Jest to metoda, gdzie internetowy kalkulator FRAX (online) pokazuje procentowe ryzyko wystąpienia osteoporozy oraz złamania biodra w ciągu najbliższych 10 lat. Wystarczy podać wiek, płeć, wagę i wzrost oraz obecność czynników ryzyka.  Można samodzielnie obliczyć ryzyko złamania  na stronie FRAX/ONLINE i zgłosić się z wynikiem do lekarza.

Skutki osteoporozy

Do momentu złamania kości osteoporoza przebiega bezobjawowo.
Do następstw osteoporozy należą:

1. bole kręgosłupa, postępujące z wiekiem zmniejszenie wzrostu, z towarzyszącą zgarbioną sylwetką,
2. złamania kompresyjne trzonów kręgów, lub złamania do których dochodzi po stosunkowo niewielkim urazie,
3. pogorszenie zrastania kości po złamaniach.

Profilaktyka osteoporozy

1. prawidłowe odżywianie się i aktywność fizyczna, najlepiej od wczesnych lat życia,
2. stosowanie diety bogatej w wapń,
3. regularna aktywność fizyczna, ze szczególnym uwzględnieniem ćwiczeń obciążających układ kostny,
4. zaprzestanie palenia tytoniu, ograniczenie spożycia alkoholu,
5. suplementacja wapnia i Vit D

Wykonywanie regularnej profilaktycznej oceny gęstości kości- ( densytometria)

Dieta w osteoporozie- uwagi praktyczne

1. największym i najlepiej przyswajalnym źródłem wapnia w diecie jest mleko i produkty mleczne. Na rynku dostępne są np., mleko ,kefiry, czy jogurty wzbogacone w wapń,
2. zaleca się picie mleka ,maślanki, kefiru, jogurtu o zawartości tłuszczu do 1%,
3. mleko sojowe i produkty sojowe np. tofu mogą zastąpić mleko krowie jeśli są wzbogacone w wapń,
4. do produktów zawierających wapń należą także sardynki z puszki z ośćmi, fasola, groch, warzywa kapustne nasiona sezamu i słonecznika orzechy pistacjowe i laskowe,
5. Vitaminę D czerpiemy z diety i z działania promieni słonecznych a skórę,
6. głównym źródłem Vit D w diecie są tłuste ryby, żółtka jaj, mleko sojowe,
7. z olejów preferowany jest olej rzepakowy i oliwa z oliwek.

Leczenie osteoporozy

W leczeniu osteoporozy, oprócz zmian dotyczących odżywiania i stylu życia, podstawowe znaczenie ma stosowanie leków w celu zmniejszenia ryzyka złamań. Leki stosowane w leczeniu osteoporozy są dostępne na receptę.  Pomocniczo można stosować fizjoterapię.

Cukrzyca to przewlekła choroba spowodowana niedoborem lub nieprawidłowym działaniem insuliny czyli hormonu umożliwiającego wykorzystanie glukozy wchłoniętej w jelitach z pokarmu. Oznacza to, że w praktyce masz zwiększone stężenie glukozy (cukru) we krwi, które nie zmniejszy się jeśli nie poddasz się właściwemu leczeniu.

Na cukrzycę w Polsce choruje około 2,5 mln osób. Tylko 2/3 z nich ma rozpoznaną chorobę i przyjmuje leki przeciwcukrzycowe. Prawie 1 mln Polaków nie wie o swojej chorobie, która nieleczona prowadzi do licznych powikłań, w tym do zawału serca, udaru mózgu, choroby nerek, ślepoty czy tzw. stopy cukrzycowej. Tylko Ci, którzy zgłaszają się na regularne badania mają szansę na wczesne wykrycie nieprawidłowych stężeń glukozy. Cukrzyca może się rozwijać niedostrzegalnie i długo nie powodować wyraźnych objawów (może trwać nawet 5-10 lat, zanim zostanie rozpoznana) ale nadmiar glukozy stopniowo prowadzi do uszkodzenia ważnych dla życia narządów. Chorobę we wczesnym okresie rozpoznaje się przypadkowo (pracownicze badania profilaktyczne, badania przed planowym zabiegiem). Dopiero, gdy stężenie glukozy wzrośnie powyżej 250 mg% pojawiają się typowe objawy cukrzycy: duże pragnienie, częste oddawanie moczu, czasem chudnięcie, pocenie się.

Rozpoznanie cukrzycy

Jeżeli występują objawy cukrzycy, do rozpoznania choroby może wystarczyć jedno oznaczenie stężenia glukozy we krwi – jeśli przekracza ono ustaloną granice czyli pow. 125 mg%. Natomiast gdy objawy nie są jeszcze widoczne przeprowadza się doustny test tolerancji glukozy podczas którego dwukrotnie pobiera się krew w celu oznaczenia stężenia glukozy: na czczo i dwie godziny po wypiciu słodkiego roztworu zawierającego 75 g glukozy. Gdy stężenie glukozy w drugiej godzinie testu doustnego obciążenia glukozą jest większe niż 199 mg% rozpoznajemy cukrzycę.

Leczenie

Podstawą leczenia jest dążenie do utrzymania stężenia glukozy we krwi w zakresie wartości ustalonych wspólnie z lekarzem, które jedynie w niewielkim stopniu mogą odbiegać od stężeń glukozy stwierdzanych u osób zdrowych. Początkowo cukrzycę leczy się lekami ale również kluczem do sukcesu w leczeniu są:

1. odpowiednia dieta sprzyjająca stopniowemu zmniejszaniu masy ciała – dietę o wartości 1500kcal można nazwać „podstawową” w odchudzaniu.
2. ruch, który poprawia wrażliwość komórek na insulinę

Czynniki ryzyka

Jeśli masz nadwagę lub otyłość, nadciśnienie tętnicze, chorobę wieńcową, wysokie stężenie cholesterolu, stwierdzony kiedyś stan przedcukrzycowy, jeśli cukrzyca typu II występuje u Twoich bliskich lub krewnych, jeśli jesteś kobietą , która przebywał cukrzycę w ciąży lub urodziła duże dziecko (pow. 4 kg) masz duże ryzyko wystąpienia cukrzycy i stanu przedcukrzycowego.

Dieta

Dieta jest bardzo istotnym elementem terapii – właściwy model żywienia odgrywa istotną rolę w prewencji i leczeniu przewlekłych powikłań cukrzycy. Niezwykle ważne jest takie skomponowanie posiłków by uwzględniały Twoje indywidualne preferencje żywieniowe. Dzięki temu znacznie zwiększa się prawdopodobieństwo, że będziesz przestrzegał swojej diety. Zwróć uwagę na całkowitą kaloryczność diety (1500 kcal), rozkład posiłków w ciągu dnia oraz podstawowe źródła energii, które są najwłaściwsze do wyrównania cukrzycy. Najważniejsze zasady, które pomogą Ci w utrzymaniu poziomu cukru na właściwym poziomie:

1. nie możesz być głodny ale musisz zwracać dużą uwagę na to co jesz
2. z diety należy maksymalnie wykluczyć cukry proste: słodycze, ciastka, białe pieczywo, słodkie napoje;
3. Twoja dieta powinna być zbilansowana i składać się z:
   40-50% węglowodanów
   30% białka
   20-30% tłuszczy
4. powinieneś codziennie spożywać 5 posiłków (3 posiłki główne oraz 2 uzupełniające), przerwy pomiędzy posiłkami nie powinny być dłuższe jak 2,5 do 3 godzin. Jedz zawsze śniadanie a ostatni posiłek zjedz przed 19;
5. jedz powoli i delektuj się pożywieniem. Pospiech jest zabroniony. Poziom cukru nie będzie gwałtownie wzrastał, gdy posiłek zostanie dobrze przeżuty;
6. głównym źródłem energii w Twojej diecie powinny być węglowodany złożone – kasze, pieczywo pełnoziarniste i ryż;
7. węglowodany możesz spożywać w odpowiednich ilościach i wymieniać je na inne z tej grupy, korzystają z tabel wymienników węglowodanowych (wymiennik węglowodanowy – 1WW to równowartość 10g węglowodanów przyswajalnych);
8. wymieniaj zawsze węglowodany złożone na inne węglowodany złożone np.: kaszę na makaron pełnoziarnisty, a węglowodany proste na inne węglowodany proste np.: owoc na szklankę soku;
9. zwracaj uwagę na indeks glikemiczny produktów (IG), jest to wskaźnik określający szybkość wzrastania poziomu cukru we krwi po spożyciu danego posiłku. Poziomy:
   do 50 – niski IG
   50-70 – średni IG
   powyżej 70 – wysoki IG
10. produkty bardziej przetworzone np.: pieczywo pszenne, rozdrobnione np.: puree ziemniaczane, zupy kremy lub rozgotowane kasze, makarony mają wyższy IG. Surowa marchew ma niski IG a gotowana już średni IG;
11. należy ograniczyć ilość spożywanych owoców w diecie. Najlepiej jeść owoce najpóźniej do godz. 15;
12. wybieraj owoce mniej dojrzałe. Zawierają mniej cukru. Spożywaj owoce świeże – zawarty w nich błonnik powoduje wolniejsze podnoszenie się poziomu cukru we krwi;
13. unikaj picia soków gotowych. Lepiej wycisnąć sok ze świeżych owoców;
14. warzywa o małej zawartości węglowodanów np.: brokuły, rzodkiewki, ogórek, możesz spożywać do każdego posiłku.
15. w diecie zaleca się spożywanie chudego mięsa i wędlin;
16. wybieraj zawsze chude, naturalne produkty mleczne – jogurt, maślankę i kefir;
17. orzechy i ziarna ze względu na wysoka zawartość tłuszczu można spożywać w ograniczonych ilościach;
18. należy ograniczyć spożycie soli do 1 łyżeczki dziennie. Zamiast soli zaleca się stosowanie przypraw ziołowych;
19. pij 1,5 do 2 litrów płynów dziennie. Najlepiej wodę mineralną, źródlaną z dodatkiem cytryny lub mięty. Można pić także różne rodzaje herbaty: zieloną, białą i czarną;
20. 2-3 razy w tygodniu jedz ryby morskie, gotowane w wodzie, na parze, duszone lub pieczone;
21. wybieraj tłuszcze roślinne: olej rzepakowy oraz oliwę z oliwek;
22. nie stosuj diet bez kontroli lekarza lub dietetyka.

Aktywność fizyczna

1. należy wdrożyć aktywność fizyczną polegającą na codziennym ruchu przez co najmniej 30 minut. Proponuje się: szybkie spacerowanie, jazda na rowerze, spacer z kijkami, pływanie w basenie, taniec i w zasadzie każda aktywność fizyczna.
2. wykorzystuj każdą okazję: wejdź po schodach zamiast jechać windą, przejdź jeden lub dwa przystanki zamiast jechać autobusem;

• • dodatkowe czynniki wspomagające:
    wysypiaj się. Brak snu zwiększa łaknienie, obniża nastrój i jest czynnikiem ryzyka otyłości;
  • zapewnij sobie wsparcie rodziny gdyż łatwiej spacerować lub uprawiać inny sport z kimś.

Otyłość to choroba przewlekła, która sama bez leczenia nie ustępuje i prowadzi do pogorszenia stanu zdrowia, funkcjonowania społecznego oraz skrócenia czasu życia. Ta choroba wymaga długiego, systematycznego leczenia. Na otyłość jest się chorym do końca życia, nawet jeżeli masa ciała będzie już prawidłowa. Podstawową przyczyną rozwoju otyłości (również nadwagi) jest dodatni bilans energetyczny, czyli sytuacja w której przyjmujemy z pokarmami więcej energii, niż jesteśmy w stanie zużyć na bieżące potrzeby organizmu. Najważniejszą przyczyną dodatniego bilansu energetycznego jest nadmierne spożycie pokarmów i nie chodzi tu tylko o ilość ale przede wszystkim o ich jakość. Niekiedy mała porcja jakiegoś pokarmu może dostarczyć dużej ilości energii !!

Podstawą zatem prawidłowego leczenia otyłości jest ustalenie czynników, które powodują spożywanie większej ilości energii niż potrzebuje tego organizm.

Istotnymi czynnikami na które powinniśmy zwrócić szczególną uwagę są:

1. Rodzinne zwyczaje przyrządzania i spożywania posiłków, przekazywane przez rodziców i dziadków:
   – niejedzenie śniadań
   – zbyt późne jedzenie kolacji
   – przejadanie się na zapas
   – nieregularne jedzenie posiłków
   – dojadanie między nimi
   – picie napojów słodzonych
   – niejedzenie warzyw
   – niechęć do próbowania innych pokarmów
2. Specyfika zakupów żywnościowych
   – zmiany w rodzaju żywności dostępnej w sklepach, która jest coraz bardziej przetworzona i
   dostarczająca dużej ilości kalorii
   – kierowanie się przy wyborze żywności niską ceną. Najczęściej tańszy produkt ma więcej
   tłuszczów i cukrów a mało błonnika pokarmowego.
3. Reklamowanie żywności
   – zwracanie uwagi konsumenta na nieistotne dla organizmu cechy produktu
4. Aktywność fizyczna
   – postęp cywilizacyjny powoduje że ruszamy się coraz mniej w pracy jak i w życiu codziennym
5. Stres
   – potrzeba zapewnienia bytu rodzinie
   – rywalizacja zawodowa
   – tempo życia, sprawiają, że żyjemy w coraz większym stresie.
   – charakterystyczne zjawisko „zajadania” stresu
   – częste uczucie ssania w żołądku wynikające z reakcji na stres jest błędnie interpretowane
   jako głód.
6. Geny
   – jeśli w rodzinie rodzice chorowali na otyłość nie jest to dowodem na dziedziczenie
   genetyczne otyłości a najczęściej nawyków żywieniowych
7. Zaburzenia hormonalne
   – zaburzenie hormonalne takie jak niedoczynność tarczycy czy zespół Cushinga i stosowane
   leki bardzo rzadko są przyczyna rozwoju otyłości.
8. Zaburzenia emocjonalne
   – niska samoocena i brak samoakceptacji
   – zespół nocnego jedzenia
   – obniżenie nastroju i depresja
   – zastępowanie jedzeniem innych potrzeb psychicznych np. miłości, przyjaźni, bezpieczeństwa.
   – zespół kompulsywnego jedzenia – atak żarłoczności wywołany np. zdenerwowaniem czy nudą.
   Chory zjada duże, niekontrolowane ilości pokarmu.

Diagnozowanie otyłości

Otyłość jak i nadwagę diagnozuje się na podstawie 3 głównych parametrów:

1. BMI – wskaźnik masy ciała (body mass index) – można wyliczyć samodzielnie jeśli zna się masę ciała wyrażona w kg i wzrost wyrażony w metrach na podstawie wzoru BMI=masa ciała (kg)/wzrost2 (m).
   Pełna klasyfikacja BMI:
   18,5 – 24,9 – prawidłowa masa ciała
   25 – 29,9 – nadwaga
   30 – 34,9 – otyłość pierwszego stopnia
   40 – 39,9 – otyłość drugiego stopnia
   40 – więcej – otyłość olbrzymia (największe ryzyko powikłań i zgonów)
2. Zawartość tkanki tłuszczowej w organizmie. Można to zmierzyć za pomocą specjalnych urządzeń lub specjalnych skonstruowanych wag. Otyłość to: u mężczyzn powyżej 25% tkanki tłuszczowej, u kobiet powyżej 35% tkanki tłuszczowej.
3. Pomiar obwodu talii. Bardzo szkodliwe dla zdrowia jest gromadzenie się tkanki tłuszczowej wewnątrz jamy brzusznej. Wydziel ona liczne substancje które uczestniczą w powstawaniu wielu powikłań otyłości. Prostym pomiarem jest zmierzenie obwodu talii.

Konsekwencje zdrowotne otyłości

1. Powikłania metaboliczne
   – niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby oraz marskość wątroby.
   – stany przedcukrzycowe (stężenie glukozy na czczo większe bądź równe 100 mg/dl) oraz cukrzyca.
   – zaburzenia lipidowe (zwiększony poziom cholesterolu i trójglicerydów) prowadzą do choroby niedokrwiennej serca i udaru mózgu
   – nadciśnienie tętnicze
   – uszkodzenie funkcji nerek
   – zaburzenia hormonalne (zaburzenia płodności, zmniejszone wydzielanie hormonu wzrostu co daje zmniejszenie się masy mięśni i gromadzenie się tkanki tłuszczowej w jamie brzusznej)
   – nowotwory (u kobiet otyłość powoduje wzrost ryzyka zachorowania na raka piersi, macicy, przełyku, raka nerki, tarczycy, trzustki i jelita grubego, natomiast u mężczyzn najczęściej występuje rak przełyku, tarczycy, jelita grubego, czerniak, rak odbytu, rak trzustki i rak prostaty).
2. Choroby wynikające z nadmiernego obciążenia ciała tkanką tłuszczową
   – zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa oraz stawów kolanowych
   – żylaki kończyn dolnych
   – zaburzenia pracy płuc
   – refluks żołądkowo-przełykowy
   – zespół bezdechu sennego
3. Inne powikłania
   – kamica pęcherzyka żółciowego
   – zwiększone ryzyko okołoporodowe
   – nieprawidłowości płodu
   – zwiększone ryzyko powikłań pooperacyjnych
4. Wpływ otyłości na psychikę.
   – wpływ otyłości na psychikę manifestuje się niska samooceną i brakiem samoakceptacji, zaburzeniem postrzegania rozmiarów własnego ciała, izolacja społeczną, zaburzeniami snu, depresją i lękiem.

Metody leczenia otyłości

1. Najważniejszy element to zmiana stylu życia czyli trwała zmiana nawyków żywieniowych oraz trwałe zwiększenie aktywności fizycznej.
2. Żeby uzyskać redukcję masy ciała należy spożywać mniej energii niż się potrzebuje i lekarz ustali ile kalorii można dziennie spożywać.
3. Aby uzyskać ubytek masy ciała korzystny dla zdrowia należy stracić początkowo 1 kg a później 0,5 kg wagi tygodniowo.
4. Zwiększenie aktywności fizycznej powinno zostać zastosowane równocześnie ze zmiana sposobu odżywiania.
5. Terapia behawioralna (nauka poprawnych zachowań poprzez uczenie się technik kontroli procesu jedzenia i radzenia sobie ze stresem)
6. Psychoterapia
7. Leczenie farmakologiczne (obecnie w Polsce dostępne są 3 leki przepisywane na receptę przez lekarza)
8. Chirurgiczne leczenie otyłości tzw. Chirurgia bariatryczna. Stosuje się je u chorych na otyłość 3 stopnia (BMI powyżej 40) lub otyłość 2 stopnia (BMI 35-39,9) kiedy występują powikłania w otyłości. Operacyjne leczenie otyłości nie rozwiązuje problemu ostatecznie tylko stanowi element wieloletniego procesu leczenia.

Prawidłowy sposób odżywiania, wspierający leczenie otyłości to taki który:

1. Nie ogranicza drastycznie podaży kalorii.
2. Dzienny deficyt energetyczny powinien wynosić od 500 do 800 kcal ustalony przez lekarza lub dietetyka
3. Zapewnia utratę masy ciała na poziomie nie więcej niż 1 kg na tydzień w 1 miesiącu a w
   kolejnych miesiącach ok. 0,5 kg na tydzień
4. Składa się z 4-5 posiłków spożywanych o stałych porach w odpowiednich proporcjach
5. Jest urozmaicony i w pełni pokrywa zapotrzebowanie na składniki odżywcze
6. Zawiera odpowiednie dla płci, wieku i aktywności fizycznej proporcje białka, węglowodanów
   i tłuszczów
7. Zapewni odpowiednią ilość warzyw i owoców
8. Zapewni odpowiednią ilość produktów zbożowych, pełnoziarnistych (razowe pieczywo,
   makarony, kasze, brązowy ryż)
9. Zapewni odpowiednią podaż płynów a przede wszystkim wody
10. Ogranicza spożycie soli i cukru
11. Nie zawiera produktów wysoko przetworzonych
12. Nauczy Cię stosować odpowiednią obróbkę kulinarną, która nie zwiększa kaloryczności potraw, taka jak gotowanie, pieczenie czy grillowanie.
    Najlepsze wyniki w leczeniu otyłości daje tzw. dieta ubogoenergetyczna, bogatoresztkowa, z ograniczeniem tłuszczów nasyconych i cukrów prostych.

Metody na zaspokojenie głodu i poskromienie apetytu:

1. Nigdy nie rób zakupów gdy jesteś głodny
2. Zakupione jedzenie podziel na porcje
3. Rób zakupy zgodnie z przygotowana wcześniej listą
4. Czytaj etykiety na produktach i odrzucaj te, które zawierają dużo sztucznych dodatków oraz dużą ilość kalorii w 1 gramie
5. Kiedy masz ochotę na słodycze sięgnij po owoce
6. Celebruj posiłki, jedz powoli, dokładnie żuj każdy kęs
7. Potrawy nakładaj na mały talerz, daj dużo sałaty a mały kawałek mięsa
8. Po każdym posiłku odczekaj 15-20 minut zanim sięgniesz po dokładkę
9. Między posiłkami popijaj jak najwięcej wody mineralnej
10. Kiedy oglądasz telewizję znajdź zajęcie dla rąk
11. Szukaj pocieszenia w innych przyjemnościach niż w jedzeniu
12. Poradź się psychologa jak radzić sobie ze stresem inaczej niż za pomocą jedzenia.